قوانین تجارت الکترونیک به چه صورتی است؟

از زمان گذشته شاهد شیوه‌های گوناگونی برای تجارت بوده‌ایم، برای مثال در ابتدای آغاز بشریت، انسان‌ها با تبادل کالا به کالا نیازهای خود را برطرف ساختند، سپس با پیدایش پول، کالای خود را می‌فروختند و کالای مورد نیاز خود را خریداری می‌کردند. با گذشت زمان شیوه‌های تجارت با تغییرات گوناگونی روبرو شد، به‌طوری که امروزه شاهد تجارت الکترونیکی میان مردم هستیم، از همین جهت آشنایی با قوانین تجارت الکترونیک یک امر واجب به حساب می‌آید. تصمیم داریم در این مقاله به بررسی مهم ترین قوانین تجارت الکترونیک بپردازیم.

آنچه در ادامه خواهید خواند:

• تجارت الکترونیک چیست؟
• مزیت‌های استفاده از تجارت الکترونیک
• قوانین تجارت الکترونیک شامل چه مواردی می‌شود؟

تجارت الکترونیک چیست؟

تجارت الکترونیک، یکی از انواع تجارت‌هایی به حساب می‌آید که از طریق ابزارهایی الکترونیکی مانند اینترنت، کامپیوتر، موبایل، تلویزیون، تلفن و مواردی از این دست انجام می‌شود. این نوع از تجارت برای اولین بار در دهه‌ی 1960 به بشر معرفی شد، اما به دلیل در دسترس نبودن شرایط لازم، استفاده‌ی زیادی از آن نشد. با ظهور اینترنت و پیشرفت تکنولوژی، دوباره شاهد استفاده از تجارت الکترونیکی برای انجام برخی از امور بودیم، به طوری که امروزه بیشتر افراد ترجیح می‌دهند از این شیوه معاملات خود را انجام دهند. همچنین لازم به ذکر است که این شیوه با گذشت زمان، با پیشرفت‌های بیشتری روبرو خواهد شد، به طوری که بیشتر مردم امکان استفاده از آن‌ها را داشته باشند.

مزیت‌های استفاده از تجارت الکترونیک

تجارت الکترونیک، یکی از تجارت‌های محبوب و پر مزیت به حساب می‌آید که برای افراد شرایط گوناگونی را به وجود آورده است. شرایطی را تصور کنید که امکان خرید یا انجام بسیاری از امور را تنها با چند کلیک دارید؛ بدون شک چنین موضوعی می‌تواند مزیت‌های بسیاری داشته باشد که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت.

بیشتر بدانید: نرم افزار حسابداری

صرفه جویی در زمان:

از مزیت‌های اصلی استفاده از تجارت الکترونیک، می‌توان به صرفه جویی در زمان اشاره داشت، چرا که اگر شما از این شیوه استفاده نکنید، باید زمان زیادی را در راه، فروشگاه، دفتر و مرکز مورد نظر خود صرف کنید. بدون شک چنین موضوعی خوشایند نخواهد بود، به ویژه زمانی که می‌توانید هر چه نیاز دارید را تنها با یک سرچ و کلیک سفارش و درب منزل تحویل بگیرید.

امکان مشاهده طیف وسیعی از گزینه‌ها:

در تجارت الکترونیک، شما می‌توانید بدون رفتن از یک فروشگاه به فروشگاه دیگر، تنها با انتخاب سایت و صفحه‌های گوناگون از انتخاب‌های گوناگون بهره ببرید. فروشگاه‌های آنلاین این شرایط را برای شما ایجاد می‌کنند و محصولات خود را در دسته و تنوع گوناگون ارائه می‌دهند؛ بنابراین اگر شما جزو افرادی هستید که باید مدل‌های گوناگون را مورد بررسی قرار دهید، استفاده از این تجارت را به شما پیشنهاد می‌دهیم.

بیشتر بدانید: نرم افزار سامانه مودیان مالیاتی

مقایسه راحت کالاها:

بدون شک تا به حال بارها از طریق اینترنت، خرید خود را انجام داده اید و متوجه شده اید که محصولات ارائه شده در صفحات، از اطلاعات کاملی برخوردار هستند. شما می‌توانید با مطالعه اطلاعاتی که در اختیارتان قرار می‌گیرد، انواع کالا را بررسی و مدلی که به نظرتان از دیگر مدل‌ها بهتر است را خریداری کنید. توجه داشته باشید با وجود چنین مزیتی، امکان خطا به حداقل ممکن می‌رسد.

قوانین تجارت الکترونیک شامل چه مواردی می‌شود؟

بدون شک برای چنین تجارتی باید قوانین گوناگونی لحاظ شود تا در صورت بروز هر مشکلی، امکان حل مشکل وجود داشته باشد. از همین جهت برای شما قوانین تجارت الکترونیک را معرفی می‌کنیم تا با آن‌ها آشنا شوید و در صورت مواجه با آن‌ها، تصمیم درستی بگیرید.

دسته‌ی اول مقررات شامل مقررات عمومی می‌شود که باید به آن‌ها توجه شود، توجه داشته باشید که این دسته، از اهمیت بیشتری نسبت به دیگر دسته‌ها برخوردار هستند و شما باید به آن‌ها توجه کامل داشته باشید.

باب او‌ل :

مقررات عمومی

مبحث او‌ل ‌-‌ در كلیات فصل او‌ل ‌

قلمرو و شمول قانون )

ماده ۱‌-‌ این قانون مجموعه اصول و قواعدی است كه برای مبادله آسان و ایمن اطلاعات در و‌اسط‌های الكترو‌نیكی و با استفاده از سیستم‌های ارتباطی جدید به‌كار میرو‌د.

‌ فصل دو‌م ‌:

تعاریف

ماده ۲‌-‌

الف ‌-‌ «داده پیام» (Data Message): هر نمادی از و‌اقعه، اطلاعات یا مفهوم است كه با و‌سایل الكترو‌نیكی، نوری و یا فنآوری های جدید اطلاعات تولید، ارسال، دریافت، ذخیره یا پردازش میشود.

ب ‌-‌ «اصل‌ساز» (Originator): منشأ اصلی «داده پیام» است كه «داده پیام» به‌و‌سیله او یا از طرف او تولید یا ارسال ميیشود اما شامل شخصی كه در خصوص «داده‌پیام» به عنوان و‌اسطه عمل میكند نخواهد شد.

ج ‌-‌ «مخاطب» (Addressee): شخصی است كه اصل‌ساز قصد دارد و‌ی «داده‌پیام» را دریافت كند، اما شامل شخصی كه در ارتباط با «داده پیام» به عنوان و‌اسطه عمل میكند نخواهد شد.

د ‌-‌ «ارجاع در داده پیام» (Reference By Incorporation): یعنی به منابعی خارج از «داده پیام» عطف شود كه در صورت مطابقت با ماده (۱۸) این قانون جزئی از «داده‌پیام» محسوب میشود.

هـ ‌-‌ «تمامیت داده پیام» (Integrity): عبارت است از موجودیت كامل و بدو‌ن تغییر «داده پیام». اعمال ناشی از تصدی سیستم از قبیل ارسال، ذخیره یا نمایش اطلاعات كه به‌طور معمول انجام میشود خدشه‌ای به تمامیت «داده پیام» و‌ارد نمی كند.
و ‌-‌ «سیستم رایانه‌ای» (Computer System): هر نوع دستگاه یا مجموعه‌ای از دستگاه‌های متصل سخت‌افزاری ‌-‌ نرم‌افزاری است كه از طریق اجرای برنامه‌های پردازش خودكار «داده پیام» عمل می كند.

ز ‌-‌ «سیستم اطلاعاتی» (Information System): سیستمی برای تولید (اصل‌سازی)، ارسال، دریافت، ذخیره یا پردازش «داده پیام» است.

ح ‌-‌ «سیستم اطلاعاتی مطمئن» (Secure Information System): سیستم اطلاعاتی است كه:

1. به نحوی معقول در برابر سوء استفاده و نفوذ محفوظ باشد.
2. سطح معقولی از قابلیت دسترسی و تصدی صحیح را دارا باشد.
3. به نحوی معقول متناسب با اهمیت كاری كه انجام می دهد پیكربندی و سازماندهی شده باشد.
4. موافق با رو‌یه ایمن باشد.

ط ‌-‌ «رو‌یه ایمن» (Secure Method): رو‌یه‌ای است برای تطبیق صحت ثبت «داده‌پیام»، منشأ و مقصد آن با تعیین تاریخ و برای یافتن هرگونه خطا یا تغییر در مبادله، محتوا و یا ذخیره‌سازی «داده پیام» از یك زمان خاص. یك رو‌یه ایمن ممكن است با استفاده از الگوریتم‌ها یا كدها، كلمات یا ارقام شناسایی، رمزنگاری، رو‌ش‌های تصدیق یا پاسخ برگشت و یا طرق ایمنی مشابه انجام شود.

ی ‌-‌ «امضای الكترو‌نیكی» (Electronic Signature): عبارت از هر نوع علامت منضم شده یا به نحو منطقی متصل شده به «داده پیام» است كه برای شناسایی امضاكننده «داده پیام» مورد استفاده قرار می گیرد.
ك ‌-‌ «امضای الكترو‌نیكی مطمئن» (Secure/Enhanced/Advanced Electronic Signature): هر امضای الكترو‌نیكی است كه مطابق با ماده (۱۰) این قانون باشد.

ل ‌-‌ «امضاكننده» (Signatory): هر شخص یا قائم‌ مقام و‌ی كه امضای الكترو‌نیكی تولید میكند.
م ‌-‌ «شخص» (Person): اعم است از شخص حقیقی و حقوقی و یا سیستم‌های رایانه‌ای تحت كنترل آنان.
ن ‌-‌ «معقول» (سنجش عقلانی)، (Reasonableness Test): با توجه به او‌ضاع و احوال مبادله «داده پیام» از جمله: طبیعت مبادله، مهارت و موقعیت طرفین، حجم مبادلات طرفین در موارد مشابه، در دسترس بودن گزینه‌های پیشنهادی و رد آن گزینه‌ها از جانب هر یك از طرفین، هزینه گزینه‌های پیشنهادی، عرف و رو‌ش‌های معمول و مورد استفاده در این نوع مبادلات، ارزیابی میشود.

س ‌-‌ «مصرف‌كننده» (Consumer): هر شخصی است كه به منظوری جز تجارت یا شغل حرفه‌ای اقدام میكند.
ع ‌-‌ «تأ‌مین‌كننده» (Supplier): عبارت از شخصی است كه بنا به اهلیت تجاری، صنفی یا حرفه‌ای فعالیت میكند.
ف ‌-‌ «و‌سایل ارتباط از راه دو‌ر»(Means Of Distance Communication): عبارت از هر نوع و‌سیله‌ای است كه بدو‌ن حضور فیزیكی همزمان تأ‌مین‌كننده و مصرف‌كننده جهت فرو‌ش كالا و خدمات استفاده میشود.
ص ‌-‌ «عقد از راه دو‌ر» (Distance Contract): ایجاب و قبول راجع به كالاها و خدمات بین تأ‌مین‌كننده و مصرف‌كننده با استفاده از و‌سایل ارتباط از راه دو‌ر است.

ق ‌-‌ «و‌اسط با دو‌ام» (Durable Medium): یعنی و‌سایلی كه به موجب آن مصرف‌كننده بتواند شخصاً «داده پیام»های مربوطه را بر رو‌ی آن ذخیره كند از جمله شامل فلاپی دیسك، دیسك فشرده، دیسك سخت و یا پست الكترو‌نیكی مصرف كننده.

ر ‌-‌ «داده پیام‌های شخصی» (Private Data): یعنی «داده پیام»های مربوط به یك شخص حقیقی (موضوع «داده» Data Subject) مشخص و معین.

منبع: پایگاه کلی اطلاع رسانی قوانین و مقررات کشور

قوانین تجارت الکترونیک در قواعد مختلف

• فروشندگان کالا و ارائه دهندگان خدمات باید اطلاعات گوناگونی را در اختیار مصرف کنندگان قرار دهند تا آن‌ها بتوانند کالای مورد نظر خود را قبول کنند. اطلاعاتی که باید به طور حتم ذکر شود را می‌توان شامل مواردی چون مشخصات فنی و ویژگی‌های آن، برند تجاری، آدرس پست الکترونیک، شماره تلفن یا هر روش ارتباطی، قیمت، خدمات پس از فروش و … در نظر گرفت.
• مورد دیگر از قوانین تجارت الکترونیک، این مورد است که اگر تامین کننده کالا با فرد مصرف کننده، تماس صوتی برقرار کرد، در ابتدای مکالمه و به طور صریح، هدف خود از برقراری تماس را بیان کند.
• برای مصرف کننده‌ای که سفارش خود را از راه دور انجام داده است، باید به مدت 7 روز حق مرجوع کالا را در نظر گرفته شود، بدون آنکه نیازی به پرداخت خسارت باشد. البته در چنین شرایطی فرد باید هزینه حمل و نقل برای باز پس فرستادن کالا را پرداخت کند.
• اگر مصرف کننده، از حق انصراف خود استفاده کرد و کالای خریداری شده را پس فرستاد، شما موظف هستید هزینه‌ی پرداختی را بدون هیچ کم و کاستی، به او برگردانید. همچنین شما می‌توانید کالاهای مشابه را به مشتری خود معرفی کنید تا در صورت رضایت، به جای استرداد مبلغ، کالای جدید ارسال شود.
• تامین کنندگان کالا در زمان تبلیغ و معرفی کالای خود، باید به هر آنچه که وجود دارد، اشاره کنند. همچنین استفاده از افعال یا ترکیب‌هایی که موجب سردرگمی مصرف کنندگان در زمان خرید می‌شود، تخلف به حساب می‌آید، چرا که این تصور را ایجاد می‌کند که تامین کننده قصد فریب مصرف کننده را داشته است.
• تامین کننده کالا، در صورت عدم موجودی کالای سفارش شده چنانچه در حین خرید یا پس از خرید شخص خریدار با او هماهنگ کرده باشد میتواند کالایی مشابه با کالای سفارش داده شده را جایگزین و تحویل خریدار دهد.
• چنانچه تامین کننده، کالایی جز آنچه که خرید سفارش داده است را ارسال کند خریدار میتواند کالا را مرجوع کند و هزینه ی مرجوعی بر عهده ی تامین کننده کالا خواهد بود. مگر اینکه طبق بند قبلی این جایگزینی با هماهنگی قبلی باشد.

بیشتر بدانید: نرم افزار ارسال صورتحساب الکترونیکی

قوانین تجارت الکترونیک دیگری برای تامین کننده و مصرف کننده یک کالا و سازمان‌های وابسته به آن‌ها لحاظ شده است که هر یک از آن‌ها شرایطی را برای این دو دسته ایجاد می‌کنند. اگر شما تصمیم به خرید و فروش الکترونیکی دارید، بهتر است با این قوانین آشنا شوید تا اختلالی در روند سفارش‌های شما ایجاد نشود.

سوالات متداول قوانین تجارت الکترونیک