مقایسه استانداردهای حسابداری ایران و جهان

شما به‌عنوان فردی که در زمینه حسابداری و امور مالی فعالیت می‌کنید، وظیفه دارید با استانداردهای حسابداری آشنایی کامل داشته باشید. اما هر یک از این استانداردها، در کشورهای مختلف جهان و ایران با یکدیگر تفاوت‌های خاصی دارند. در این مقاله به بررسی کلی استانداردهای حسابداری ایران و جهان می‌پردازیم.

آنچه در ادامه ی این مقاله خواهید خواند:

استاندارد حسابداری چیست و انواع آن کدامند؟

استاندارد حسابداری مجموعه مشترکی از اصول، استانداردها و رویه‌هاست که پایه و اساس سیاست‌ها و روش‌های حسابداری را تعریف می‌کند. استانداردهای حسابداری باعث بهبود شفافیت گزارشگری مالی در کشورها می‌شود. استانداردهای حسابداری در کشورهای مختلف جهان با عناوین مختلفی طراحی و شناخته شده‌اند؛ این عناوین به شرح زیرند:

1. استانداردهای حسابداری ایران: کمیته تدوین استراتژی حسابداری که زیر نظر سازمان حسابرسی کل کشور فعالیت می‌کند، مسئول تدوین و تصویب استانداردهای حسابداری در ایران است. سازمان حسابداری ایران در اواخر دهه شصت تاسیس شد و از آن تاریخ تا کنون، معیارهای تهیه گزارش مالی و استانداردهای حسابداری ایران توسط این سازمان به‌همراه کمیته‌های تحت نظرش، تعیین می‌شوند.
2. استانداردهای بین‌المللی حسابداری یا استانداردهای بین‌المللی مالی گزارشگری (International Financial Reporting Standards) یا IFRS: مجموعه‌ای از استانداردها که توسط انجمن بین‌ المللی استانداردهای حسابداری (IASB- International Accounting Standards Board) تنظیم شده است.
3. اصول حسابداری عمومی پذیرفته‌شده (Generally Accepted Accounting Principle) یا GAAP: مجموعه‌ای استانداردهای حسابداری ایالات متحده آمریکا که به‌طور گسترده‌ای برای تهیه صورت‌های مالی در این کشور پذیرفته شده است.

طبقه‌بندی استانداردهای حسابداری

استانداردهای حسابداری می‌توانند بر اساس موضوع و نحوه اجرای آن‌ها طبقه‌بندی شوند. بر این اساس، انواع استانداردهای جهانی با توجه به موضوعشان به شکل زیر طبقه‌بندی می‌شوند:

استانداردهای افشاگری

چنین استانداردها در واقع حداقل قوانین یکنواخت برای گزارشگری خارجی هستند. آنها فقط به افشای صریح روش‌های حسابداری استفاده شده و مفروضات صورت‌گرفته در تهیه صورت‌های مالی نیاز دارند. چنین استانداردهایی ممکن است مناقشه برانگیز باشند و یا تضاد منافع ایجاد کنند؛ به خاطر این که انتخاب سیاست‌های حسابداری یا مواردی را که باید فاش شود، محدود نمی‌کنند.

معرفی نرم افزار: نرم افزار دریافت و پرداخت

استانداردهای ارائه

این استانداردها، فرم و نوع اطلاعات حسابداری‌ای را که باید ارائه شوند، مشخص می‌کنند. آن‌ها ممکن است مشخص کنند که باید صورت‌های مالی خاصی ارائه شوند (به عنوان مثال، صورت جریان وجوه) یا اقلام به ترتیب خاصی در صورت‌های مالی ارائه شوند. چنین استانداردهایی در انتخاب سیاست های حسابداری کمی محدودیت بیشتری نسبت به استانداردهای افشاگری دارند و هدف آنها کاهش هزینه‌های کسانی است که از صورت‌های مالی استفاده می‌کنند.

استانداردهای محتوا

این استانداردها اطلاعات حسابداری‌ای را که باید منتشر شوند، مشخص می‌کنند.

بیشتر بدانید: نرم افزار کارگزینی

مقایسه تفاوت استانداردهای حسابداری ایران و جهان

استانداردهایی که برای کنترل قوانین گزارشگری مالی یا حسابداری استفاده می‌شوند، می‌توانند در کشورهای مختلف، متفاوت باشد. همان‌طور که گفته شد، این استانداردها تحت عنوان GAAP در ایالات متحده آمریکا گروه‌بندی می‌شوند. اما با این حال، بیش از 100 کشور در سراسر جهان، استانداردهای حسابداری بین‌المللی یا IFRS را مورد قبول و اجرا قرار داده‌اند. بنابراین، تفاوت GAAP با IFRS به متدولوژی برمی‌گردد؛ به این معنا که IFRS مبتنی بر اصول است، اما GAAP مبتنی بر قوانین و در عمل، این بدان معنی است که IFRS جزئیات بسیار کمتری را نسبت به GAAP ارائه می‌دهد و فضای بیشتری برای تفسیر باقی می‌گذارد.

اما در مقایسه‌ی استانداردهای حسابداری ایران با استانداردهای بین‌المللی IRFS می‌توان گفت که مفاهیم نظری این دو، مشابه یکدیگر هستند و تفاوت‌های جزئی بین آن‌ها وجود دارد. با این وجود، اگر به بررسی جزئیات هر یک از این استانداردها بپردازیم، قطعاً تفاوت‌های مهمی را کشف خواهیم کرد که می‌توانند در صورت‌های مالی بین‌المللی و ایرانی، تمایز ایجاد کنند. بنابراین حسابداران خبره باید با دقت زیادی به مطالعه، بررسی و درک تفاوت استانداردهای حسابداری ایران و جهان بپردازند.

لازم به ذکر است که تا سال 1400به تعداد 41 استاندارد حسابداری در ایران وجود دارد که توسط سازمان تدوین استراتژی حسابداری کشور، تدوین شده است. در حالی که استانداردهای گزارشگری بین‌المللی (IRFS) دارای 16 بند و استانداردهای حسابداری بین‌المللی (International Accountin Standards – IAS) دارای 25 بند است. ما در اینجا تنها به چند مورد از استانداردهای مهم ایرانی و بین‌المللی و تفاوت آن‌ها در ارائه‌ی صورت‌های مالی اشاره می‌کنیم.

بیشتر بدانید: نرم افزار تحلیل صورت های مالی

ارائه صورت‌های مالی

صورت‌های مالی در ایران شامل صورت جریان وجه نقد، ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت سود و زیان جامع و یادداشت‌های توضیحی هستند. اما در استاندارد حسابداری بین‌المللی، علاوه بر مواردی ذکرشده در ایران، باید صورت مالی دیگری نیز با عنوان «صورت تغییرات حقوق صاحبان سرمایه» تهیه و ارائه شود.

معرفی نرم افزار: نرم افزار صورت های مالی

ارائه صورت سود و زیان

موضوع اول درباره صورت سود و زیان این است که ارائه سود عملیاتی در حالی در ایران الزامی است که در IRFS، اصلاً به آن پرداخته نمی‌شود. همچنین در استاندارد حسابداری بین‌المللی، همه اقلام بر اساس ماهیت و کارکردشان طبقه‌بندی می‌شوند. اما در استاندارد حسابداری ایران، هزینه‌های عملیاتی باید بر اساس روش بهای تمام شده، طبقه‌بندی شوند. سایر تفاوت‌های مربوط به استاندارد صورت سود و زیان ایرانی و بین‌المللی، تنها در اصطلاحات به‌کاررفته در هر کدام است.

ارائه صورت سود و زیان جامع

در استاندارد سود و زیان جامع حسابداری ایران، باید صورت سود و زیان خالص دوره، تعدیلات سنواتی و سایر درآمدها و هزینه‌های شناسایی‌شده ارائه شوند. اما در IRFS فقط صورت سود و زیان خالص دوره و سایر درآمدها و هزینه‌های شناسایی‌شده ارائه می‌شوند و تعدیلات سنواتی فقط در صورت تغییر در حقوق صاحبان سهام ارائه شود.

خرید نرم افزار واسط مالیاتی پویا با آموزش و پشتیبانی رایگان

ارائه ترازنامه‌ها

استانداردهای بین‌المللی IRFS شامل ارائه مباحث گسترده‌تری پیرامون موضوع ترازنامه‌ها می‌شود. به‌عنوان مثال، مبحث انتقال مطالبات یکی از مباحث حائز اهمیتی است که در استاندارد حسابداری ایران به آن پرداخته نشده اما در استانداردهای IRFS ذکر شده است. بحث دیگر نیز موضوع دارایی‌های نا مشهود است که در استاندارد IRFS به آن پرداخته شده اما در استانداردهای حسابداری ایران ذکر نشده است.

معرفی نرم افزار: نرم افزار برنامه ریزی تولید

اهداف استاندارد های حسابداری

آشکار بودن روش ها و فرمول های  حسابداری

ارائه فرم و گزارش های هماهنگ برای تحلیل درست صورت های مالی

روشن بودن تمامی موارد در رابطه با تهیه تدارکات و ملزومات، برای مدیران مالی و حسابرسی

براساس این استانداردها، تصمیمات رسمی و غیر رسمی درباره ارزش گذاری ها اتخاذ می گردد.

در چه مواردی ممکن است دچار انحراف از استاندارد حسابداری شویم؟

همانطور که میدانید تمامی استانداردهای حسابداری جهت تصمیم گیری آسان و روشن بودن حساب های در خصوص صورت های مالی می باشد.اما گاهی ممکن است یکی از این استاندارد ها، باعث جلوگیری از هدف مطلوب شود، که در این صورت مجبور هستیم از روش های تعدیل شده و یا جایگزین آن استاندارد استفاده کنیم.

بیشتر بدانید: نرم افزار اموال و دارایی های ثابت

تغییرات استانداردهای حسابداری 1400

معیاراستاندارد‌های حسابداری جدید  شامل ۱۲ مورد می باشد که ۴ مورد آن در سال ۱۳۹۸ اجرا شده، یک مورد آن در سال ۱۳۹۹ لازم الاجرا شده بود و بقیه ی استانداردهای حسابداری آن از سال 1401 لازم الاجرا گردیده است.

جمع‌بندی

توجه داشته باشید که موضوع استانداردهای حسابداری ایرانی و بین‌المللی، مبحث گسترده‌ای است و اگر می‌خواهید به‌عنوان یک حسابدار حرفه‌ای در شغل خود عمل کنید، باید تمام این استانداردها را به‌طور جزئی‌تر مورد بررسی و مطالعه قرار دهید و تفاوت‌های آن‌ها را دریابید؛ چرا که مواردی که در این مقاله به آن پرداخته شد، فقط گوشه‌ای از این تفاوت‌ها را به شما نشان دادند.