همه ی آنچه باید در مورد فرار مالیاتی بدانید

در تمام کشورها به‌ویژه کشورهای توسعه‌یافته، پرداخت مالیات از سوی شهروندان یکی از اصلی‌ترین منابع درآمدی دولت‌ها است و دولت در قبال دریافت مالیات خدمات اجتماعی مورد نیاز شهروندان را فراهم می‌کند. در این مقاله در ابتدا به مبحث فرار مالیاتی می‌پردازیم تا ببینیم این مفهوم چه معنایی دارد. پس از آنکه با مفهوم فرار مالیاتی آشنا شدیم به بررسی جریمه‌هایی می‌پردازیم که افراد در صورت خودداری از پرداخت مالیات باید بپردازند.
آنچه در ادامه خواهید خواند.

مالیات چگونه وضع می‌شود؟

فلسفه‌ی مالیات، دریافت بخشی از هزینه‌های جاری کشور از خود شهروندان است تا با استفاده از آن بتوان امکانات رفاهی موردنیاز برای خود آن‌ها فراهم شود. وضع مالیات در کشورهای مختلف الگوهای متفاوتی دارد و این قانون حتی ممکن است در دو استان یا شهر مختلف نیز با هم تفاوت داشته باشد. به‌طور کلی مالیات‌های وضع‌شده باید بر اساس منابع درآمدی شهروندان تعیین شوند و هر شهروندی به نسبت درآمدش مکلف به پرداخت مالیات هم باشد.

معرفی نرم افزار : نرم افزار حقوق و دستمزد

روش‌های دریافت مالیات

دریافت مالیات به دو صورت عمده انجام می‌گیرد؛ مالیات مستقیم و مالیات بر ارزش افزوده. مالیات‌های مستقیم معمولاً با کسر از حقوق کارمندان دولت و یا اضافه‌شدن به قبض‌ حامل‌های انرژی مراکز صنفی دریافت می‌شود. البته گاهی هم این مالیات بر اساس مکاتبه‌ی رسمی از مالیات‌دهنده طلب می‌شود.
مالیات بر ارزش افزوده یا مالیات غیرمستقیم نیز مبلغی است که در خریدهای روزانه بر قیمت اجناس اضافه می‌شود. شاید هنگامی که به رستوران رفته‌اید یا از فروشگاه‌های زنجیره‌ای خرید کرده‌اید، با عبارت مالیات بر ارزش افزوده برخورد کرده‌اید. این ردیف بودجه‌ای بخشی از خریدهای ما را شامل می‌شود و در انتهای خرید به‌تناسب قیمت محصولات خریداری‌شده، درصدی هم مالیات دریافت می‌شود.

فرار مالیاتی یعنی چه؟

همان‌طور که در پاراگراف قبل اشاره کردیم مالیات هزینه‌ای است که شهروندان بسته به شغل و جایگاه خود باید برای تأمین هزینه‌های عمومی شهر و کشور بپردازند. با این حال مفهومی به نام فرار مالیاتی نیز به وجود آمده است که به هرگونه تلاش غیرقانونی افراد و سازمان‌های مختلف برای نپرداختن مالیات اشاره دارد. مالیات به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین منابع مالی برای اداره‌ی شهر و کشور، یک شاخصه‌ی اقتصادی مهم است اما با این حال بسیاری از مالیات‌دهندگان از پرداخت آن خودداری می‌کنند.

در ایران بر اساس مواد 199 و 200 قانون مالیات‌های مستقیم هر فرد یا سازمانی که از پرداخت مالیات تعیین‌شده برای او خودداری کند، باید 20 درصد از مبلغ مالیات وضع‌شده را به‌عنوان جریمه پرداخت کند. جالب است بدانید اگر فرار مالیاتی از سوی اداره‌جات دولتی و به‌صورت کلی مراکز حکومتی انجام شود، خاطیان به‌عنوان مجرم و با اتهام تخلف اداری شناخته می‌شوند.

معرفی نرم افزار: نرم افزار تحلیل صورت های مالی

فرار مالیاتی از سوی چه کسانی انجام می‌شود؟

کارشناسان اقتصادی معتقدند فرار مالیاتی عمدتاً از سوی کسانی انجام می‌شود که درآمدی هنگفت دارند و می‌توانند با رشوه و رابطه از دادن مالیات‌های سنگین فرار کنند.

معرفی نرم افزار: نرم افزار های برنامه ریزی منابع سازمانی

مصادیق فرار مالیاتی چیست؟

فرار مالیاتی طیف وسیعی از جرایم را شامل می‌شود که می‌توان آن‌ها را در چند گروه دسته‌بندی کرد. به‌طور کلی اگر فرد یا شرکتی خاص در ترازنامه و حساب درآمدها و زیان‌های خود تغییری ایجاد کند که منجر به کم شدن مالیات پرداختی شود، فرار مالیاتی صورت گرفته و قابل پیگیری است. علاوه بر این اگر یک بنگاه اقتصادی اظهارنامه‌ی مالیاتی خود را سه سال پیاپی به دستگاه‌های مربوطه تحویل ندهد نیز مصداق فرار مالیاتی است.

موارد دیگری همچون مخفی کردن درآمد، جلوگیری از بازرسی مأموران مالیاتی، ثبت قراردادها و تراکنش‌های اقتصادی به نام فرد دیگر نیز از مصادیق فرار مالیاتی هستند. همچنین اگر مأمور بازرسی از بنگاه‌های تجاری که وظیفه دارد سود و زیان سالانه‌ی بنگاه‌ها را گزارش کند، در انجام عمل خود کوتاهی کند، کار او نیز مصداق فرار مالیاتی است. بر اساس آمار منتشرشده توسط سازمان امور مالیاتی ایران، سالانه در کشور بیش از صد هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی انجام می‌شود.

چرا بنگاه‌های اقتصادی از پرداخت مالیات فرار می‌کنند؟

در تحقیقات انجام‌شده توسط اتاق بازرگانی ایران، عمده‌ترین دلایلی که منجر به فرار مالیاتی می‌شوند، در هشت دسته تقسیم‌بندی شده‌اند. مواردی همچون عدم فرهنگ‌سازی دولت برای پرداخت مالیات، عدم اعتماد مردم به دولت، مشکلات اقتصادی و افزایش فساد عمده‌ترین دلایلی هستند که سرمایه‌گذاران با بنگاه‌های اقتصادی با توجه به آن‌ها از پرداخت مالیات طفره می‌روند.

جالب است بدانید در بسیاری از کشورها تاوان‌های سنگینی در انتظار کسانی خواهد بود که از پرداخت مالیات خودداری می‌کنند. در ایران اگر فرد یا بنگاهی از پرداخت مالیات مصوب خودداری کند، می‌تواند به سه ماه تا یک سال حبس محکوم شود.

معرفی نرم افزار: نرم افزار مدیریت انبار

بانک‌ها نیز فرار مالیاتی دارند

بد نیست بدانید فرار مالیاتی تنها از سوی سرمایه‌گذاران یا بنگاه‌های اقتصادی صورت نمی‌گیرد و بانک‌ها نیز می‌توانند از پرداخت مالیات خودداری کنند. قانون می‌گوید بانک‌ها در صورتی که بخواهند برای جذب مشتری، بیش از بهره‌ی مصوب، به مشتریانشان بهره اختصاص دهند، باید مالیات آن را نیز پرداخت کنند و در صورت خودداری از پرداخت آن مجرم خواهند بود.

جریمه‌ی فرار مالیاتی

افراد و بنگاه‌های اقتصادی هر کدام با شانه خالی‌کردن از پرداخت مالیات، مشمول مجازات‌های متفاوتی خواهند شد. بر اساس قانون اگر افراد عادی تعمداً از پرداخت مالیات سر باز زده باشند و با دورزدن قانون اقدامی غیرقانونی انجام داده باشند، می‌توانند مشمول شش ماه تا دو سال حبس، 31 تا 74 ضربه شلاق، محرومیت از خدمات اجتماعی و همچنین اعلام محکومیت در رسانه‌ها باشند.

در صورتی نیز که قانون جرم افراد عادی را حاد تشخیص ندهد، آن‌ها موظف‌اند زیان‌های واردشده به دولت را جبران کرده و اصل مالیات را به همراه جریمه‌های مصوب آن به دولت پرداخت کنند. با این حال، قوانین برای فرار مالیاتی مؤسسات و بنگاه‌های اقتصادی قوانین متفاوتی در نظر دارند؛ قانون ممکن است مؤسسات خاطی را از صدور اسناد تجاری منع کند و یا فعالیت‌های شغلی آن را به مدت شش ماه تا دو سال تعلیق کند.

جمع‌بندی

مالیات به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین منابع درآمدی دولت‌ها، نقش مهمی در آبادانی و توسعه‌ی کشور دارد و همه‌ی افراد موظف‌اند بر اساس درامد و حسابرسی‌های خود بخشی از درآمدشان را به دولت اختصاص دهند. با این وجود افراد زیادی از پرداخت مالیات خودداری می‌کنند و سالانه بیش از صد هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی صورت می‌گیرد. فرار مالیاتی در قانون جرم است و برای آن مجازات در نظر گرفته شده است. ‎