مالیات حقوق و نحوه محاسبه آن

پرداخت مالیات از جمله مالیات حقوق و درآمد، از زمان‌های گذشته در تمام کشورهای جهان امری مرسوم و جزء قوانین دولت‌ها بوده است. در این مقاله به مفهوم مالیات حقوق، دلیل پرداخت و نحوه محاسبه مالیات حقوق سال 1400 می‌پردازیم، اما پیش از آن بهتر است با مفهوم مالیات و انواع آن آشنا شوید.

آنچه در ادامه این مقاله خواهید خواند:

• تعریف مالیات
• چرا باید مالیات بپردازیم؟
• انواع مالیات
• مالیات بر درآمدی که از شرکت‌هایی در خارج از کشور عاید ‌می‌شود
• آیا اتباع خارجی که از کشور رفته‌اند نیز باید مالیات بر حقوق پرداخت کنند؟
• مالیات حقوق چیست؟
• موارد مشمول مالیات حقوق
• موارد معاف از مالیات حقوق
• نحوه محاسبه مالیات حقوق سال 1400
• نحوه ارسال کردن لیست مالیات بر حقوق به اداره مالیات و دارایی

تعریف مالیات

مالیات، طبق تعریف سازمان همکاری و توسعه اقتصادی OECD هزینه‌ای اجباری، اجتماعی و بدون بازگشت است که بخش زیادی از افراد یک جامعه باید به دولت بپردازند. در واقع تمام اشخاص حقیقی و حقوقی یک جامعه وظیفه دارند که درصد خاصی از درآمد، سود یا اموال خود را برای تأمین امکانات، سرمایه و هزینه‌های عمومی برای عمران کشور خود، به دولتی پرداخت کنند که ابزار و امکان دست‌یابی به این درآمد و سود را برایشان فراهم ساخته است.

معرفی نرم افزار: نرم افزار اتوماسیون اداری

چرا باید مالیات بپردازیم؟

مالیات در اقتصادهای مدرن جزء مهم‌ترین منابع درآمد دولت محسوب می‌شود و از این جهت که اجباری و بلاعوض است، با سایر منابع درآمد تفاوت دارد؛ یعنی به‌طورکلی در ازای برخی چیزهای خاص مانند خدمات عمومی خاص، فروش اموال عمومی یا صدور بدهی عمومی پرداخت نمی‌شود. درحالی‌که مالیات‌ها عموماً به‌منظور رفاه عمومی کل یک جامعه از افراد دریافت می‌شود، هیچ یک از پرداخت‌کنندگان مالیات در ازای پرداخت خود، سود و مزایای شخصی دریافت نمی‌کنند.

در این میان استثناهای مهمی نیز وجود دارد. به عنوان مثال، مالیات حقوق و دستمزد به منظور تأمین مالی فرد جهات برخورداری از مزایای بازنشستگی، پرداخت‌های پزشکی مربوط به بیمه فرد و… معمولاً از روی درآمد کارمند دریافت می‌شود که همه این‌ها درواقع به نفع کارمند پرداخت‌کننده‌ی مالیات است.

به‌طورکلی در قرن نوزدهم، ایده رایج درباره هدف از دریافت مالیات، تأمین نیازهای مالی دولت بوده است. اما امروزه دولت‌ها از مالیات برای اهداف دیگری به‌جز اهداف مالی نیز استفاده می‌کنند که عبارتند از:

• تخصیص منابع
• توزیع مجدد درآمد
• ثبات اقتصادی
• رشد اقتصادی یا توسعه و رقابت بین‌المللی

بیشتر بدانید: چه اشخاصی مشمول پرداخت مالیات می شوند ؟

انواع مالیات

انواع مالیات‌ها در ایران به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند که هر کدام از آن‌ها شامل تعدادی زیر مجموعه نیز هستند که عبارتند از:

1. مالیات‌های مستقیم
   مالیات مستقیم مالیات‌هایی هستند که به طور مستقیم از دارایی و درآمد افراد حاصل می‌شوند و عبارتند از:
   • مالیات بر دارایی:
     • مالیات بر ارث
     • مالیات حق تمبر
   • مالیات بر درآمد یا مالیات تکلیفی:
     • مالیات حقوق
     • مالیات مشاغل
     • مالیات کشاورزی
     • مالیات املاک
     • مالیات اشخاص حقوقی
     • مالیات بر درآمد اتفاقی
     • مالیات بر جمع درآمد بدست آمده از منابع مختلف درآمدی
2. مالیات‌های غیر مستقیم
   مالیات هایی هستند که به قیمت کالاها و خدمات تعلق می‌گیرد و به مصرف‌کنندگان منتقل می‌شوند و عبارتند از:
   • مالیات بر مصرف و فروش کالا و خدمات
   • مالیات واردات یا حقوق و عوارض گمرکی
   • مالیات بر ارزش افزوده
     

مالیات بر درآمدی که از شرکت‌هایی در خارج از کشور عاید ‌می‌شود

اگر شخصی از افراد مقیم خارج از کشور که در آنجا شرکت و یا کسب و کاری دارد حقوقی دریافت کند و ضمنا آن شرکت در ایران نمایندگی و شعبه نداشته باشد فرد دریافت‌کننده حقوق فرصت دارد تا یک ماه بعد از دریافت حقوق خود مالیات مورد نظر را طبق قوانین در فصل مورد نظر در اداره مالیاتی محل سکونت خود پرداخت نماید و تا انتهای تیرماه سال آینده اظهارنامه مالیاتی را به اداره مالیات ارائه دهد.

آیا اتباع خارجی که از کشور رفته‌اند نیز باید مالیات بر حقوق پرداخت کنند؟

طبق ماده 89 قانون مالیات مستقیم در صورتی اتباع خارجی ‌می‌توانند پروانه خروج از کشور، تمدید اقامت و یا اشتغال را دریافت نمایند که مفاصا حساب مالیاتی را ارائه نمایند و یا کارفرمای اشخاص حقوقی ایرانی و یا کارفرمایان اتباع خارجی تعهد کتبی بدهند که البته این قوانین به استثنای کسانی است که معاف از مالیات هستند.

مالیات حقوق چیست؟

مالیات حقوق همان‌طور که در انواع مالیات‌ها مشاهده کردید جزء دسته‌ی مالیات‌های مستقیم تکلیفی (مالیات بر درآمد) محسوب می‌شود. مالیات حقوق پیچیدگی‌های زیادی دارد و نرخ مالیات‌هایی که افراد مشمول باید بپردازند، هر ساله توسط دولت تعیین می‌شود. به‌طورکلی طبق ماده 82 قانون مالیات‌های مستقیم، افراد مشمول مالیات حقوق، تمام اشخاص حقیقی هستند که برای یک کارفرما (شخص حقوقی یا حقیقی دیگری) کار می‌کنند و در مقابل نیز بیمه برایشان لحاظ می‌شود و دستمزدی نقدی یا غیرنقدی دریافت می‌کنند. پرداخت مالیات حقوق به عهده کارفرماست، اما این مبلغ در واقع از حقوق یا دستمزد کارمندان کسر شده و به‌عنوان مالیات، به حساب وزارت امور اقتصاد و دارایی واریز می‌شود.

نرخ مالیات حقوقی که کارمندان باید بپردازند بستگی به سقف حقوق دریافتی آن‌ها دارد ولی این نرخ‌ها هر سال با توجه به عواملی همون شرایط اقتصادی، وضعیت شغلی، تورم و میزان تولیدات کشور، نسبت به سال قبل تغییر می‌کنند. همچنین حقوق‌هایی که مبلغ آن‌ها پایین‌تر از سقف تعیین‌شده باشد، مشمول پرداخت مالیات حقوق نمی‌شوند.

بیشتر بدانید: قوانین مالیات های مستقیم (ماده 274 الحاقی)

مالیات حقوق بازنشستگان چگونه محاسبه ‌می‌گردد و یا اصلا مالیاتی تعلق ‌می‌گیرد؟

طبق قوانینی که وضع شده است و طبق ماده 91 قانون مالیات‌های مستقیم حقوق بازنشستگی، مستمری بگیران و بخصوص بازنشستگان تامین اجتماعی معاف از پرداخت مالیات بر حقوق ‌می‌باشند.

موارد مشمول مالیات حقوق

تمام مواردی که برای فرد کارمند، مشمول پرداخت مالیات حقوق می‌شوند، شامل 66 مورد هستند که در جدول زیر لیست شده‌اند:

معرفی نرم افزار: سيستم حقوق و دستمزد

بیشتر بدانید: نحوه محاسبه ی مانده مرخصی، انتقال یا باز خرید مرخصی

موارد معاف از مالیات حقوق

طبق جزئیات پیش‌نویس لایحه بودجه سال ۱۴۰۰، سقف معافیت مالیاتی حقوق کارکنان دولتی و غیردولتی ۴۸ میلیون تومان در سال و یا تا ۴ میلیون تومان در ماه است. همچنین توجه داشته باشید که تمام دریافتی‌های کارمندان (66 مورد بخش قبل) مشمول پرداخت مالیات می‌شوند اما موارد زیر از پرداخت مالیات حقوق معاف هستند (مشمول مالیات حقوق نمی‌شوند):

• کمک هزینه مسکن و خوار و بار در ایام بیماری
• بازخرید ایام مرخصی
• هزینه سفر و فوق العاده ماموریت
• عیدی
• پاداش نهضت سوادآموزی
• کمک هزینه عائله مندی
• پاداش آخر سال
• حق التضمین (کسرصندوق)
• حق شیر

بیشتر بدانید: مالیات بر ارزش افزوده به چه شرکت هایی تعلق می گیرد؟

نحوه محاسبه مالیات حقوق سال 1400

محاسبه مالیات حقوق به سادگی و تنها با ضرب کردن حقوق دریافتی در درصد مالیاتی که باید پرداخت شود، به‌دست می‌آید. درصدهای مالیات حقوق سال 1400 بر حسب سقف حقوق کارمندان به شرح زیر دسته‌بندی می‌شود:

برای مثال اگر حقوق دریافتی کارمندی حدود 10 میلیون تومان در ماه باشد، درآمد او طبق جدول مشمول 15 درصد مالیات حقوق می‌شود. توجه داشته باشید که زمان واریز مالیات حقوق توسط کارفرما تا حداکثر پایان ماه بعدی بوده و در صورتی که کارفرما در واریز این مبلغ تأخیر داشته باشد باید 2 درصد از حقوق پرداختی به هر کارمند را نیز به‌عنوان جریمه به درصد مالیاتی که از حقوق کارکنان کسر کرده، اضافه کند.

نحوه ارسال کردن لیست مالیات بر حقوق به اداره مالیات و دارایی

ارسال این لیست از حساسیت بالایی برخوردار است چراکه حقوق تک تک پرسنل در آن محاسبه و قید ‌می‌شود و کوچکترین خطایی منجر به اچهاف در حق پرسنل ‌می‌گردد. مراحلی که برای ارسال لیست باید طی نمود به شرح زیر ‌می‌باشد:

• در ابتدا باید به سایت Salary.tax.gov.ir مراجعه کنید و با ثبت نام کاربری و رمز عبور وارد پورتال خود شوید و لیست حقوق و دستمزد جدید را انتخاب نمایید.

• پس از مرحله اول باید قسمت‌های مربوط به حوزه عملیاتی، ماه مربوطه، نام و نوع لیست که در آنجا نمایش داده ‌می‌شود تکمیل کنید. نام حوزه عملیاتی بصورت پیش فرض طبقه بندی شده است و باید از بین آنها حوزه عملیاتی مورد نظر را برای ارسال لیست حقوق انتخاب کنید، سپس باید نوع لیستی که قرار است ارسال شود را تعیین نمایید که جزو کدام یک از دسته‌های اصلی، الحاقی و اصلاحی است. در بین گزینه‌ها اگر لیست برای اولین بار ارسال شود باید اصلی را انتخاب نمود، اگر در لیست ارسالی اشتباهاتی وجود داشت و قصد اصلاح آن را داشتید گزینه الحاقی انتخاب ‌می‌شود و اگر در کل لیست ارسالی ماه گذشته اشتباه باشد نوع اصلاحی ‌می‌شود.

• سپس به سراغ لیست حقوق بروید. در این لیست گزینه‌هایی وجود دارد که هرکدام مخصوص انجام کاری است:

فهرست حقوق جدید که برای ارسال لیست مالیات استفاده ‌می‌شود و از این قسمت ‌می‌توان لیست جدید را انتخاب نمود.

لیست فایل‌های ارسالی که در این قسمت ‌می‌توان تما‌می ‌لیست‌هایی را که تاکنون برای اداره مالیات ارسال شده است انتخاب کرد و از آنها کمک گرفت.

فهرست لیست‌ها که در اینجا برای ارسال لیست، لیست مالیات حقوق مودی نشان داده ‌می‌شود.

فهرست قبض‌ها در این قسمت لیست‌هایی که تاکنون مودی ارسال کرده است قابل مشاهده است.

• در مرحله آخر پس از چک نمودن موارد تکمیل شده صحت موارد را تایید نمایید و لیست را ارسال کنید.