نحوه محاسبه ی مانده مرخصی، انتقال یا باز خرید مرخصی

مانده مرخصی در واقع به مرخصی های استحقاقی استفاده نشده توسط کارگران در طول یک سال گفته می شود. در این باره امکان تسویه و دریافت حق مرخصی و یا انتقال بخشی از آن، به سال بعد برای کارگران فراهم است. بر اساس ماده ۶۶ قانون کار، ۹ روز از مانده مرخصی استحقاقی تمامی کارگران، برای سنوات سال بعد ذخیره خواهد شد. منظور از سال در این رابطه، سال کاری کارگران است که از تاریخ شروع به کار آن ها محاسبه می گردد. هر چند که در برخی از سازمان ها به جهت سهولت محاسبات مالی، عرف و روال بر اساس سال تقویمی تعریف می شود.

آنچه در ادامه مقاله “مانده مرخصی” خواهید خواند:

• انواع مرخصی کارمندان در طول سال طبق قوانین وزارت کار چه مدت است؟
• نحوه محاسبه مانده مرخصی کارگران
• انتقال یا ذخیره مانده مرخصی
• تسویه و یا باز خرید مرخصی
• نرخ محاسبه مرخصی استفاده نشده در پایان قرارداد
• آیا به مانده مرخصی مالیات تعلق می گیرد؟
• نحوه محاسبه بازخرید مرخصی در هنگام قطع همکاری چگونه است؟
• آیا می توان از باقی مانده مرخصی جهت رد کردن بیمه یک ماه استفاده کرد؟
• فرمول محاسبه بازخرید مرخصی

انواع مرخصی کارمندان در طول سال طبق قوانین وزارت کار چه مدت است؟

کارمندان و کارگران در طول سال می‌توانند روزهایی را برای استراحت و یا انجام امور شخصی و تمدید قوای جسمانی و روانی، محل کار خود را ترک نمایند و از حضور در آنجا امتناع ورزند. زمان‌هایی که شخصی در محل کار خود با دلیل و اطلاع رسانی حضور نمی‌یابد به عنوان مرخصی در نظر گرفته می‌شود. طبق قوانین مدیریت خدمات کشور و وزارت کار و مطابق بندهایی که در هنگام استخدام در قراردادهای کاری ذکر می‌شود این مرخصی‌ها به کارگران و کارمندان تعلق می‌گیرد. انواع مرخصی‌ها عبارتند از:

مرخصی استحقاقی سالیانه کارمندان

طبق قوانین وزارت کار کارگران و کارمندان می‌توانند سالانه روزهایی را بنا بر خواست خود و هماهنگی مدیر مربوطه و با حفظ حقوق و مزایایشان در محل کار حضور نیابند. طبق این قانون تعداد روزهایی که بعنوان مرخصی سالانه تلقی می‌شود 30 روز معادل یک ماه در طول سال می‌باشد. این 30 روز معادل 26 روز کاری و 4 جمعه است. بطور واضح‌تر یعنی مقدار 2.5 روز در طول ماه یعنی 192 ساعت می‌باشد البته این دو و نیم روز برای شرکت‌هایی که تایم کاری خود را تغییر می‌دهند متفاوت است و این تعداد روز طبق استاندارد وزارت کار می‌باشد، اما بطور کلی همان 192 ساعت ثابت می‌باشد.

معرفی نرم افزار: سامانه واسط مالیاتی

روزهای جمعه و تعطیلات رسمی ‌کشور برای کارمندان و کارگران تعطیلی همراه با حقوق محاسبه می‌شود و همچنین مرخصی برای روزهای 5 شنبه 4 ساعت در نظر گرفته می‌شود. این نوع مرخصی می‌تواند بصورت ساعتی مصرف شود و نیاز نیست که یک روز کامل باشد.

طبق قانون وزارت کار پرسنل باید 44 ساعت در طول هفته در محل کار خود حضور داشته باشد. حال بعضی از شرکت‌ها این ساعت را تقسیم بندی می‌نمایند تا روزهای 5 شنبه زمان کمتری را صرف کنند و یا حتی تعطیل باشند. برای شرکت‌هایی که 5 شنبه‌های آنها تعطیل است تفاوتی در روزهای مرخصی وجود ندارد و آنها نیز به مدت 192 ساعت در یک سال حق مرخصی دارند که در هر ماه معادل 16 ساعت می‌باشد که تقریبا معادل دو روز در ماه است.

برای ادای فریضه حج امکان استفاده از 30 روز مرخصی تنها برای یک بار در طول خدمت بصورت یکجا وجود دارد و اگر مرخصی استحقاقی فرد مذکور به پایان رسیده باشد از مرخصی بدون حقوق که در ادامه توضیح داده می‌شود استفاده می‌گردد. مرخصی استعلاجی که برای درمان بیماری برای کارمندان وکارگران در نظر گرفته می‌شود.

حداکثر زمانی که برای دوره بیماری و درمان می‌توان از این نوع مرخصی استفاده نمود 4 ماه می‌باشد که البته در صورت بیماری صعب العلاج و تایید شورای عالی پزشکی می‌تواند ادامه یابد و یا حتی شخص بازنشسته شود که شرط لازم برای استفاده از این مرخصی تایید بیماری توسط پزشک معالج معتبر و یا کمیسون پزشکی اداره تامین اجتماعی می‌باشد. اگر دوره استعلاجی کمتر از 7 روز برای هر نوبت و یا 15 روز برای یک سال باشد تنها تایید پزشک کافی است.

اما برای 15 تا 60 روز در سال حتما باید به تایید پزشکی که سازمان تامین اجتماعی آن را معرفی نموده است برسد. این قوانین طبق ماده 74 قانون کار و ماده 59 تامین اجتماعی ثبت شده است. در مدت بیماری کارفرمای مذکور حقوقی به پرسنل خود پرداخت نمی‌کند و فرد شاغل با در دست داشتن مدارک پزشکی دستمزد روزهای استعلاجی را از سازمان تامین اجتماعی طلب می‌نماید.

معرفی نرم افزار: نرم افزار خزانه داری

مرخصی بدون حقوق

طبق قانون 72 وزارت کار این مرخصی به دلیل مسائلی مانند مشکلات خانوادگی، سفر‌های طولانی و تحصیل و… با توافق بین کارفرما و کارمند و کارگر صورت می‌گیرد و بصورت کتبی باید دلیل حضور نیافتن شخص ذکر شود. این مرخصی حداکثر 2 سال می‌باشد. در این مدت هیچ حقوق و مزایایی برای فرد لحاظ نمی‌شود و فرد پس از پایان می‌تواند به کار خود ادامه دهد.

مرخصی ازدواج و یا فوت نزدیکان درجه یک

با استناد به ماده 73 قانون کار هر کارگر و کارمندی در صورت ازدواج دائم و فوت بستگان درجه یک مانند پدر، مادر، همسر و فرزند می‌تواند 3 روز مرخصی جدا از مرخصی استحقاقی سالانه خود داشته باشد و برای این 3 روز نیز تمامی‌ حقوق و مزایای خود را دریافت می‌نماید.

مرخصی زایمان برای بانوان کارمند و کارگر

این مرخصی به مدت حداکثر 6 ماه برای مادر در نظر گرفته می‌شود که فرد می‌تواند همه 6 ماه را بعد از زایمان استفاده کند و یا در ماه‌های پایانی بارداری نیز از آن استفاده نماید. بعد از اتمام مرخصی کارفرما حق ندارد فرد را اخراج نماید و تمام مزایا و حقوق فرد توسط سازمان تامین اجتماعی پرداخت می‌گردد و این 6 ماه نیز جزو سوابق بیمه‌ای شخص لحاظ می‌شود.

معرفی نرم افزار : نرم افزار حسابداری فروش

مرخصی استعلاجی

مرخصی استعلاجی در رابطه با بیماری های لاعلاج و عمل های جراحی سخت می باشد، و به میزان تجویز پزشک بستگی دارد. این مرخصی از طرف شرکت مربوطه امکان پذیر نیست  بلکه باید در اداره کار و سازمان تامین اجتماعی تایید شود.  در قانون کار به صورت مستقیم درباره تعداد روزهای مرخصی استعلاجی اشاره نشده، بنابراین  این نوع مرخصی چه به صورت کوتاه مدت یا بلند مدت باید به تصویب کمیسیون پزشکی سازمان تامین اجتماعی برسد تا جزئی از سوابق کاری فرد مورد نظر محاسبه شده و هزینه ی آن را بیمه تقبل  می کند.

مرخصی استعلاجی نهایتا 4 ماه می باشد اما ارائه گواهی بیماری های بدون درمان مثل سرطان، از طرف پزشک مورد اعتماد و مورد تایید شورای عالی پزشکی، فرد کاملا بازنشسته می‌شود.

نحوه محاسبه مانده مرخصی کارگران

نحوه محاسبه مانده مرخصی استحقاقی با استناد به سیاست های سازمانی دارای دو رویکرد مشخص است:

رویکرد اول : سازمان ها با انجام فرایند تسویه حساب در اتمام سال مالی و محاسبه مانده مرخصی هر کدام از پرسنل، اقدام به تسویه حساب مرخصی های استفاده نشده خواهند کرد. در این روش با توجه به اینکه امکان بازخرید مرخصی در زمان اشتغال قانوناً انجام پیدا نمی‌کند، در نتیجه چنانچه نسبت به بازخرید مرخصی استحقاقی کارگران، در زمان اشتغال اقدام گردد، این امر در کلیت قضیه تغییری ایجاد نخواهد کرد و با منظور دارا بودن ذخیره قانونی مرخصی استحقاقی استفاده نشده که در هر سال ۹ روز است، دریافتی کارگران از بابت بازخرید مرخصی استحقاقی جزو بدهی آن ها به کارفرما محسوب خواهد شد.

رویکرد دوم : سازمان مربوطه در پایان سال مالی، اقدام به تسویه حساب نخواهد کرد، روزهای باقی مانده از مرخصی کارگران به سال بعد انتقال می یابد. شایان به ذکر است که صرفا ۹ روز از مرخصی قابل انتقال به سال بعد است و مابقی روزهای استفاده نشده به کارگر در هنگام خاتمه قرارداد پرداخت می شود.

انتقال یا ذخیره مانده مرخصی

بر اساس ماده ۶۶ قانون کار، کارگران نمی توانند بیش از ۹ روز از مرخصی سالانه خود را به سال بعدی انتقال دهند. در مواردی که کارگران از انواع مرخصی های خود استفاده می کند، همچون استفاده از مرخصی فوت بستگان یا مرخصی استعلاجی، این موارد جز مرخصی استحقاقی نبوده و می توانند ۹ روز از مرخصی را منتقل کنند.

بیشتر بدانید: نقش رایانش ابری در خدمات مالی

تسویه و یا باز خرید مرخصی

بر اساس ماده ۷۲ قانون کار، بازخرید مرخصی در ایام فسخ یا خاتمه قرارداد کاری، بازنشستگی و یا از کار افتادگی، همچنین تعطیلی کارگاه در حالتی که قابل پیش بینی بوده باشد نیز انجام پذیر خواهد بود. در شرایطی که الزامی جهت استراحت کارگران و یا جلوگیری از فرسودگی مطرح گردد، بازخرید مرخصی و یا ذخیره و انتقال مرخصی امکان پذیر نخواهد بود. چنانچه در پایان هر قرارداد میان طرفین کارفرما و کارگر تسویه حساب صورت بگیرد و سنوات خدمت پرداخت شود، می بایست بازخرید مرخصی هم محاسبه و پرداخت شود و اقدام به تجدید قرارداد صورت گیرد.

بر اساس ماده ۶۶ قانون کار بر مبنای مواردی که در بالا به آن اشاره کردیم، بازخرید مرخصی در زمان اشتغال کارگر در سازمان مربوطه، قانونا امکان پذیر نخواهد بود. با توجه به این موضوع که ۹ روز از مرخصی به سال بعدی انتقال پیدا می کند، بنا به اصل تطابق هزینه ها با درآمدهای همان دوره، مانده مرخصی هرسال را در پایان سال جاری تحت عنوان ذخیره باقی‌ مانده مرخصی استفاده‌ نشده کارگر، در حساب‌ها ثبت می کنند. در مواقعی که در زمان اشتغال، بازخرید مرخصی انجام گیرد، دریافتی کارگران بدهی به کارفرما محسوب خواهد شد.

۱۷ روز باقی مانده از مجموع این مرخصی در مورادی که کارگر به کارهای سخت مشغول نبوده نباشد، میبایست اجبارا مورد استفاده قرار گیرد.

معرفی نرم افزار: نرم افزار حقوق و دستمزد

نرخ محاسبه مرخصی استفاده نشده در پایان قرارداد

مرخصی استحقاقی پرسنل یک مجموعه، به منزله روزهای کاری آن ها بوده و بازخرید مرخصی در زمان پایان قرارداد برمبنای حق السعی محاسبه و پرداخت می شود. شایان به ذکر است که بازخرید مانده مرخصی دارای هیچ ضریبی نبوده و بر مبنای حقوق پایه روزانه محاسبه خواهد شد. محاسبه مرخصی براساس آخرین دریافتی مزد صورت می گیرد و در پایان کار میبایست پرداخت گردد. چنانچه فرد در حین کار باشد بازخرید مرخصی معنا نخواهد داشت، مگر با توافق کارگر انجام شود.

معرفی نرم افزار : نرم افزار حسابداری

آیا به مانده مرخصی مالیات تعلق می گیرد؟

بر اساس ماده ۹۱ قانون مالیات های مستقیم، حقوق مربوط به ایام مرخصی استفاده نشده معاف از مالیات حقوق کارگران بوده و مشمول کسر مالیات نمی گردد. هر چند در این قانون به معافیت های دیگر مالیات حقوق از جمله سنوات پایان خدمت، حق سنوات، هزینه سفر پرداخته شده که خارج از بحث این مطلب است.

معرفی نرم افزار: نرم افزار های برنامه ریزی منابع سازمانی

نحوه محاسبه مرخصی در تسویه حساب (هنگام قطع همکاری) چگونه است؟

در زمان قطع همکاری با تسویه حساب قطعی میبایست محاسبه بازخرید مرخصی انجام گردد. همانطور که ابتدا اشاره شد مبلغی که برای بازخرید مرخصی میبایست پرداخت شود مطابق با آخرین روز کاری خواهد بود و بصورت قانونی کارگر نمی تواند بیش از ۹ روز مرخصی ذخیره شده در طول سال داشته باشد. در صورتی که کارگری بیش از ۹ روز مرخصی ذخیره شده داشته باشد، کارفرما می تواند مبلغ بیشتری برای بازخرید مرخصی در نظر داشته باشد. در شرایطی که قطع همکاری در پایان سال قبلی صورت گیرد و تسویه حساب در سال جدید انجام شود، مبلغ بازخرید مرخصی مطابق آخرین روز کاری در سال قبلی محاسبه می گردد.

معرفی نرم افزار: نرم افزار موبایل انبار

آیا می توان از باقی مانده مرخصی جهت رد کردن بیمه یک ماه استفاده کرد؟

تمامی طول مدت مرخصی که کارگر به عنوان مرخصی استحقاقی استفاده خواهد کرد، جز سوابق کاری محسوب شده و در روزهایی که در مرخصی به سر می برد حقوق دریافت می کند. در نتیجه می بایست بیمه تامین اجتماعی به ایشان تعلق گیرد. هرچند این موضوع در صورتی مطرح است که مرخصی ذخیره شده داشته باشد. ایامی که از مرخصی استحقاقی خود استفاده میکند جزو کارکرد او محسوب می شود.

بیشتر بدانید: مدیریت حقوق کارمندان

فرمول محاسبه بازخرید مرخصی (مثال عددی)

مرخصی قابل استفاده به ساعت (برای 365 روز کاری) : 190.58 = 7.33 * 26
سقف ذخیره مرخصی به ساعت(برای 365 روز کاری) : 66 = 7.33 * 9
مبنای محاسبه بازخرید مرخصی برای 365 روز کاری :

7.33 * 30 /مزد مبنا + حق جذب + (تعداد اولاد * نرخ حق اولاد) + حق مسکن + بن کارگری = جمع حکم

• مزد مبنا : 12000000 ریال
• حق مسکن : 400000 ریال
• تعداد اولاد : 2 نفر
• بن کارگری : 1100000 ریال
• حق اولاد (یک نفر) 929.931 ریال

1100000 + 400000 + 1859862 + 12000000 = 15359862

15.359.862 / (30 * 7.33) = 69.849 مبنای محاسبه برای یک ساعت

69.849 * 66 = 4.610.064 (مبلغ بازخرید مرخصی (ریال

معرفی نرم افزار: نرم افزار حسابداری انبار

جمع بندی

نحوه محاسبه مانده مرخصی استحقاقی با استناد به سیاست های سازمانی دارای دو رویکرد مشخص است، اول اینکه سازمان ها با انجام فرایند تسویه حساب در اتمام سال مالی و محاسبه مانده مرخصی هر کدام از پرسنل، اقدام به تسویه حساب مرخصی های استفاده نشده خواهند کرد. در حالت دوم در پایان سال مالی، اقدام به تسویه حساب نخواهد کرد، روزهای باقی مانده از مرخصی کارگران به سال بعد انتقال مییابد. که صرفا ۹ روز از مرخصی قابل انتقال به سال بعد است و مابقی روزهای استفاده نشده به کارگر در هنگام خاتمه قرارداد پرداخت میشود. در صورت نیاز به اطلاعات بیشتر می توانید به صفحه نرم افزار های مدیریت منابع انسانی پویا مراجعه نمایید.